Miedema, Jelmer (2020) OFF THE GAS!: Onderzoek naar de effecten van de afbouw in de aardgassector op de werkgelegenheid in Noord-Nederland en de kansen die hernieuwbare energiebronnen met zich meebrengen. Master thesis.
|
Text
Thesis_eind_JelmerMiedema_s2780984(1).pdf Download (2MB) | Preview |
Abstract
Na het voordoen van de zwaarste aardbeving in Huizinge met een amplitude van 3.6 in medio 2012, werd besloten dat de NAM per 1 December 2013 met een aangepast winningsplan moest komen. Nadat de aardbeving in Huizinge zich voordeed, zijn er in totaal 97.681 schadeclaims ingediend welke zijn ontstaan door toedoen van de gaswinning. Hiervan is het grootste gedeelte afkomstig uit de gemeente Midden-Groningen en de stad Groningen. Begin 2014 bedroeg de jaarlijkse productie uit het Groningen veld 44,8 miljard m3. In vier jaar tijd, tot aan 2018, is de productie fors gedaald tot een totaal van 18,8 miljard m3. Tegelijkertijd zijn er binnen de aardgassector, in de provincies Groningen, Drenthe, Friesland, en de kop van Noord-Holland, forse afnames in werkgelegenheid waarneembaar. In 2014 bedroeg het totaal aantal banen binnen de aardgassector 4.908 banen. In 2019 zijn er hiervan nog 3.947 banen overgebleven, een afname van bijna 1.000 banen. Wanneer de omschakeling van conventionele energie naar hernieuwbare energie is gemaakt, zullen er binnen het onderzoeksgebied dus nog maximaal 3.947 banen verdwijnen. De afbouw van de winning uit het Groningen veld raakt de gehele keten, alleen dienen er per deelketen wel de nodige nuances te worden aangebracht. Zo geldt dat de NAM, als producent, hard wordt geraakt door de afbouw. Ten gevolge van de afbouw, is Nederland vanaf 2018 netto-importeur van aardgas geworden. Deze importen zijn voornamelijk afkomstig uit Noorwegen en Rusland. Voor de NAM betekent dit dat er minder gas lokaal wordt gewonnen, waardoor er minder arbeidskrachten benodigd zijn. In totaal is, van 2014 tot aan 2019, het aantal banen afgenomen van 456 tot 293. Indirect wordt ook de dienstverlening voor de winning van aardgas hierdoor beïnvloed, dit betreft o.a. specifieke diensten zoals het opbouwen en repareren van boortorens. Ook hier is een forse afname waarneembaar van 2.475 tot 2.043 banen. De Gasunie, beheerder van het hogedruk transportnet, wordt minder hard geraakt door de afbouw dan de producent. Dit komt omdat het transportnet nog steeds moest worden onderhouden, ondanks dat dit gas uit Rusland of Noorwegen betreft. Binnen de Gasunie is het aantal banen afgenomen van 1.683 tot 1.368. Als laatste kennen we GasTerra, de handelaar in aardgas. De recente berichtgeving van het ministerie van Economische zaken en Klimaat toont het belang van het Groningen gasveld voor GasTerra. Eind 2019 werd bekend dat GasTerra ophoud te bestaan wanneer de productie vanuit het Groningen gasveld is teruggebracht naar nul. In 2014 werd reeds voorzien dat de gasvolumes zouden afnemen, en dat dit gevolgen zou hebben voor de vraag naar arbeid. Het grote reorganisatie project genaamd GasTerra 2018, was bedoeld om het werknemersbestand te laten inkrimpen. In 5 jaar tijd is het aantal werknemers afgenomen van 194 tot 144. Aan de andere kant nemen in Nederland, de investeringen in hernieuwbare energie toe, en de investeringen in conventionele energie af. Dit heeft, gedurende de periode van 2008 tot 2016, geleid tot een toename in bruto werkgelegenheid binnen met name wind- en zonne-energie. Binnen de energietransitie zorgen additionele investeringen, veranderingen in het opwekken van energie, en een toename in consumptie door een vermindering in energiegebruik voor een verwachte stijging in arbeidsplaatsen in 2030. Binnen het onderzoeksgebied, exclusief de COROP-regio kop van Noord-Holland, zorgt dit naar verwachting ook voor spanning op de regionale arbeidsmarkt. Voor respectievelijk Groningen, Friesland en Drenthe, gelden relatieve spanningsindicatoren van 1,1, 1,8 en 1,9. Deze indicatoren meten de verhouding tussen de veranderingen in vraag naar arbeid en de verandering in aantal banen. De positieve waarden geven hierbij aan dat de vraag naar arbeid groter is dan het aantal werkzoekenden: de beschikbare arbeidspool is niet in staat om in de vraag naar arbeid te voorzien. Bovendien vertonen de drie energiedragers die in deze thesis aan bod komen (te kennen: waterstof, wind-, en zonne-energie), verschillende werkgelegenheidseffecten gedurende de constructie en operationele fase. Om tot de opwekking van 100MW energie te komen vanuit waterstof, zijn er 5.450 FTEs nodig gedurende de constructiefase, en 450 FTEs gedurende de operationele fase. Voor de overige twee energiedragers (wind-, en zonne-energie) zijn de werkgelegenheidseffecten aanzienlijk lager. Om te beginnen zorgt de opwekking van elektriciteit vanuit zonne-energie, per 100MW, voor 240 en 44 FTEs gedurende de constructie en operationele fase. Voor wind-energie ligt het aantal betrokken FTEs nog lager: 71 en 9 FTEs gedurende de constructie en operationele fase. Als we alles overzien dan zal er inderdaad een verlies aan banen optreden binnen de huidige aardgassector. Echter zorgen de omschakeling van conventionele energie naar hernieuwbare energie, additionele investeringen, en een toename in consumptie ten gevolge van een lager energiegebruik, voor een toename in vraag naar arbeid. Dit geeft aan dat de omschakeling die in toenemende mate zal plaatsvinden binnen ons huidige energiesysteem, zal leiden tot een toename in vraag naar arbeidsplaatsen. Hierbij is het van belang dat er een juiste afstemming plaatsvindt tussen vraag naar- , en aanbod van arbeid. Op deze wijze kan worden voorkomen dat er spanning optreed binnen de regionale arbeidsmarkten, en kunnen de kansen die de energietransitie biedt optimaal worden benut.
| Item Type: | Thesis (Master) |
|---|---|
| Degree programme: | Economic Geography |
| Supervisor: | Dijk, J. van and Koster, S. |
| Date Deposited: | 14 May 2020 16:00 |
| Last Modified: | 14 May 2020 16:00 |
| URI: | https://frw.studenttheses.ub.rug.nl/id/eprint/3192 |
Actions (login required)
 |
View Item |